CEE/2019/Basak
8.Orta ve Doğu Avrupa (CEE) Toplantısı Belgrad’da düzenlendi. Sakhalinio ile birlikte katıldım. Bu, Belgrad'da düzenlenen ikinci CEE Toplantısı idi. 2011 yılında düzenlenen ilk CEE toplantısına da Belgrad ev sahipliği yapmış. Ev sahiplerimiz ikinci kez toplantıyı üstlenmekten çok gururlu idiler. Toplantının sonunda gelecek sene Ohri'de toplantı düzenlenmesi kararlaştırıldı. 3 günlük toplantı boyunca sürekli 3 paralel oturum gerçekleşti. Sakhalinio ile farklı oturumlara katıldık. Toplantıdan önceki gün gerçekleşen Learning Days etkinliğine sadece Sakhalinio katıldı.
Oturumlarda paylaşılanlardan öğrendiklerimizin yanı sıra bu etkinlik her zamanki gibi bölgedeki vikipedistler arkadaşlıkları pekiştirmek, ilişkileri tazelemeye vesile olmak açısından faydalı idi. Yeni yüzlerle tanışma imkanı da boldu; çünkü katılımcıların yarısı, ilk defa böyle bir Wikimedia etkinliğine katılan kimselerdi. Sadece oturumlarda değil, sohbetlerde yeni şeyler öğrenme fırsatı oluyor. Örneğin Estonya’da katılan bir katılımcıdan öğrendim ki Tartu Yaşam Bilimleri Üniversitesi'nde öğrenciler akademik yazı becerilerini geliştirmenin bir parçası olarak vikipedi maddesi yazmak zorunda. Mesleki İngilizce dersinin bir parçası olarak öğrencilerden bir mesleki terimi açıklayan bir Vikipedi maddesini Estonca wiki’de oluşturması isteniyor; çünkü İngilizce öğrenmenin önemli bir parçası da İngilizce terimleri kendi diline açıklama becerisini geliştirmek. 5-6 yıldır üniversitede bu uygulama var ve başlangıçta sıcak bakmayan hocaların tutumunda büyük bir değişiklik olmuş.
Katıldığım oturumlardan aldığım notları aşağıda paylaşıyorum:
Bir ülkeyi fotoğraflama- Kamusal eserleri listeleme- Yerel içerik
Wikimedia projelerinde içeriği genişletme ile ilgili oturumda izlediğim sunumlar beni etkiledi. Wikimedia Çek Cumhuriyeti Kullanıcı Grubunun, kendi ülkelerinin fotoğraflanması ve fotoğrafların Commons'ta paylaşılması için on yıldır sürdürdüğü faaliyetler üzerine sunumu bu sunumlardan birisi idi. 2009’da köyleri fotoğraflamak için başlattıkları bir hibe programının ardından on yıldır fotoğrafçıları çeşitli program ve hibelerle desteklemeleri sonucu ülkenin %80’ini fotoğraflayıp Commons’a aktarılmış. 9 yıl boyunca nerelerin fotoğraflandığını görselleştirmek için çeşitli görselleştirme araçları kullanılmış. Fotoğraflanan yerler arttıkça nerenin fotoğrafına ihtiyaç var belirleyip planlamak gittikçe zorlaşmış. 2018/2019’da iş sürecine Vikiveri’yi katarak yeni bir yol izlemişler. Fotoğraflamadan önce Vikiveri ögeleri oluşturulmaya ağırlık verilmiş: Anıtlar, caddeleri kamu binaları....vb. için vikiveri öğeleri GLAM işbirlikleri ile oluşturulduktan sonra işler otomatikleşmiş. Artık birilerinin planlama yapmasına, başkalarına neresinin fotoğrafını çekeceğini söylemesine gerek kalmıyor; bunu zaten Vikiveri üzerinden görmek mümkün oluyor. 2019’da son adım mobil uygulama kullanılması. Artık fotoğraf makinesine de ihtiyaç yok, herkes cep telefonu ile fotoğraf çekebildiğinden Commons’a yükleme işi sokaklarda halledilebiliyor (açıklama Vikiveri’den geliyor). Bu oturumun benim için etkileyici olan, Çekya’yı fotoğraflayıp Commons’a aktarma hedefi doğrultusunda kullanıcı grubunun 10 yıl boyunca sistemli çalışması oldu. Tek seferlik etkinliklerle değil; bir hedef odaklanıp; sürekli kafa yorup, gelişen teknolojiyi de kullanarak, iş yapış yollarını yönetmelerini yenileyerek anlamlı sonuçlar almanın mümkün olduğunu gösteren bir sunumdu.
Benzer şekilde Finlandiya kullanıcı grubunun ülkedeki kamusal sanat eserleri ve anıtları listeleme çalışması ile ilgili bir sunum vardı. Proje, tanımı gereği sonu olan bir etkinlik. Ancak bu, bitmeyen proje. Çünkü sürekli yeni kamusal sanat eseri üretiliyor ve listeye eklenmesi gerekiyor. Bu listeleme çalışması 311 belediyede gerçekleşiyor. Heykeller, anı tabelaları bu listede yer alabiliyor. Fotoğraflama için foto-safariler düzenleniyor; izleme tablosu hazırlanıyor; 70 yıldan eski olanlar commons’a, diğerleri Fi.wiki’ye yükleniyor. Mahalle, koordinat, eser sahibi, tarihi, açılış tarihi, fotoğraf, vikvieri öğesi... listede yer alıyor. Vikipedi maddesini yazmak ise bu proje kapsamında değil. Listedeki her öğe, kaydadeğer olmayabilir. 2016’da başlayan bu çalışma ile 7823 öğe listelenmiş, 5408’i fotoğraflanmış. Pek çok alt liste üremiş. Hedef, 2020 sonunda kadar ülkedeki eserlerin/anıtların %95’ini listelemek (şu anda %70 seviyesinde).
Aynı oturumdaki üçüncü sunum ise yerel içerik üretmek için wiki keşif gezileri düzenleme üzerine idi. İnsanlar Commons’a genellikle çok bilinen yerlerin, ya da çeşitli fotoğraf yarışmalarında önerilen yerlerin fotoğrafını çekiyor. Peki ya unutulmuş tarihi mekanlar, uzak yerlerdeki küçük köy kiliseleri, küçük akarsular.....onların fotoğrafı nasıl internete aktarılıp paylaşılacak derdindeki olanlar için viki keşif gezileri düzenlemeleri öneriliyor. Viki keşif gezisi; deneyimli vikipedistler ve fotoğrafçılar, şoförlerden oluşan bir grubun kendi ülkelerinde böyle mekanları keşfetmek ve sadece fotoğraflamak değil, Vikipedi’de yerel içerik üretmek için birlikte hareket ettiği bir etkinlik. Sadece Comons’a değil, Vikipedi ve Vikiveri içeriğinin gelişirilmesi söz konusu Makedonya’da 5 yıldır düzenleniyor. Bu geziler için gerek vakıftan gerek, yerel kuruluşlardan maddi destek alınyor Ön araştırma yapıp mekana gitmek, gidilen yerde yerel insanlardan bilgi ve doğrudan gözlem yoluyla bilgi toplamak önemli.
"İkincil kurbanlar"
"Sharing & Learning oturumunda "Cinsiyet Uçurumunun İkincil Kurbanları" başlıklı kısa konuşma ilgimi çekti. Konuşmacının dikkat çektiği konu şu idi; Vikipedi’de cinsiyet uçurumu ile mücadele etmeye çalışırken örneğin “ünlü Sırp kadınlar hakkında madde oluşturalım” dediğinizde yine ayrımcılık yapmış oluyorsunuz, cinsiyet değil de milliyet üzerinden. Ya da bir spor karşılaşmasının birincileri hakkında madde oluşturduğunuzda "kazanan taraflılığı" yapmış oluyorsunuz (en azından gümüş ve bronz madalya kazananlar hakkında da yazılmalı). Maalesef sunum çok çok kısa idi ve üzerinde fazla konuşulmadı ama cinsiyet uçurumuna karşı kadın biyografisi maddeleri oluşturmak için çaba harcarken heryerde çoğu zaman kadın yerine milliyet vurgusu yapılması benim de hep dikkatimi çeken ve tartışılmaya değer bir konu.
Vikipedistlerin Dijital Güvenliği
Vakıf'tan CSteigenberger, dijtial güvenlik konusundaki çalışmalar hakkında kısa bir sunum yaptı. Ne gibi durumlarda vikipedistlerin güvenliği tehlikeye girebiliyor? Bazen bir vikipedist etkili bir kişi /kurum hakkında kaynaklara dayanarak olumsuz içerik ekliyor ama söz konusu olumsuz içerik her ne kadar başka yerlerde yayımlanıyor olsa da özellikle Vikipedi'de yayımlanması o kişi ve kurumları rahatsız ediyor ve vikipedi editörünü hedef alıyorlar. Bazı vikipedistler de promosyonel bir içeriği sildikleri veya bir vandalizmi geri aldıkları için hedef alınıyorlar. Bu tür durumlar vikipedistlerin hayatını çok olumsuz etkileyebiliyor. Ne yapmalı? Önerileri şunlar:
- Takma ad kullan, - Hesabını iyi koru, - Sosyal medyada dikkatli ol (Wiki sosyal ağı ile iletişim için özel bir hesap oluşturma tavsiye edilir), - Wiki hesabında kayıtlı e-posta adresine dikkat et, gerekirse değiştir.
Dijital güvenlik hakkında bilgilendirme için Vakıf, ofis saatleri düzenlemeyi planlıyor. Muhtemelen Ocak ayında başlayacak. Türkiye'deki kullanıcıların dijital güvenlik konusunda bilgilenme ihtiyacının büyük olduğu düşüncesiyle Türkiye’deki editörlere destek vermeyi özellikle istiyorlar; bu konuda bir gelişme olduğunda duyuracağım.
Slovenya'nın WLM deneyimi
Slovenya Kullanıcı Grubu, kendileri gibi çok aktif olmayan, küçük kullanıcı gruplarını WLM düzenleme konusunda cesaretlendirmek üzere gerçekleştirdikleri ilk Wiki Loves Monuments yarışması düzenleme deneyimi üzerine bir sunum yaptı.
Yarışma düzenlemenin ön-şartları: - motive olmuş 1 veya 2 kişi, -bir resmî anıt listesi
Yapılan işler: 1 ) Slovenya’da Kültür Bakanlığı anıt listesi ile ilgili yeni bir sistem kurduğu için çok detaylı bir veri seti var. Kullanıcı grubu üyeleri, bir program arayüzü ile ulaşılabileceğini öğrenip, script yazdı; bilgiyi indirdip vikiveriye yükledi. Bu aşamada programlama becerileri gerekli. Verinin yüklenmesi, temizlenmesi ile uğraşılması gerek. Slovenya’da panorama özgürlüğü olmadığından bu açından sorunlu anıtların listeden çıkarılması gerekti. 34bin kadar öğeden bir çoğu anıt niteliğinde değildi, listeden çıkarılması gerekti. 20. yüzyılda ve daha yakın zamanda yapılmış her şeyi listeden çıkardılar. 2) Jüri oluşturma: Jüride 3 kişi vardı. Birisi vikipedist, ikisi fotoğrafçı idi. 3) Duyuru: PR bültenleri hazırlayıp yerel-ulusal medyaya gönderilmesi (çoğu dikkate almadı, ilgilenen bir gazeteci oldu ve sosyal medyalarında yayımlayarak çok yardımcı oldular). 4) Ödül: Bakanlık ödül olarak kitap bağışladı. Macaristan Wikimediyası ödüller ve sertifika hazırladı. 5) Ödül töreni :Intellectual Property Instıtıte işbirliği ile bir ödül töreni düzenlendi. 6) Sonuç: 486 fotoğraf yüklendi. Yarışmacıların yarısı yeni kaydolan kullanıcılardı. 7) Özet: WML düzenlemekten korkmayın.
Yunanistan'ın Cinsiyet Uçurumu ile mücadelesi
Yunan Kullanıcı grubunda Marios sunumunda, Yunan wikisinde cinsiyet uçurumu ile mücadele ile yapılanlardan örnekler verdi. 1970’lerde Yunanistan’da ortaya çıkan etkili feminist hareket hakkında Yunan vikipedisinde madde olmaması sorunu üzerinde çalıştıklarını paylaştı. O yıllarda Yunanistan’da kadınların üreme ve cinsellik hakları üzerine mücadele vermiş bir hareket vardı. Toplumu etkilemiş, geleneksel cinsiyet rollerinin çok tartışılmasına neden olmuş bir hareketti Yunanca Vikipedi’de bu konuda madde üretilmiyordu. Bu, Yunan vikipedisinde kadın yazarların olmayışı (Eylül 2016 itibariyle yunanca vikide hiç aktif kadın editör bulunmuyordu), bunun sonucu olarak Vikipedi maddelerinin seksist bir dille ve erkeklerin ilgisi doğrultusunda yazılması ile ilgiliydi. 2 yıl önce tüm ülkede kadınlara yönelik atölye çalışmalarına başlatıldı. 20 kadar atölye çalışması ile yuvarlak masa toplantıları yapıldı. Kadın kuruluşları ile Vikipedi hakkında ne düşündükleri konusunda konuşuldu, yardıma davet edildiler. Gendergap.Wikimedia.gr adresinde kadınların Vikipedi hakkında ve neden katkı verdikleri/vermedikleri hakkında tartıştıkları bir platform oluşturuldu. Özetle kadınlar dediler ki; "Vikipedi o kadar erkek odaklı ki, ona hiç odaklanmadan kendi yolumuzda gidiyoruz" Ancak katkı vermeyi bırakmış bazı kadın editörler, kullanıcı grubunun yukarıda bahsedilen çabaları sonucunda yeniden katkı vermeye başladı. Kadınlar hakkındaki maddelerin sayısında artış oldu; uçurum kapanmaya başladı. "Katkı, edit sayısından ibaret değildir" anlayışına odaklanıldı. Kadın kuruluşlarının arşivlerinden yararlanabilmek önemli. 3 yılda kadın biyografisi sayısın %15 kadar artış oldu. Editörlerin Vikipedi'de cinsiyetlerini işaretlemesi için bir kampanya yapıldı. %80 erkek olduğunu bildirdi. Edit-a-thonlarda/yarışmalarda yeni bir kural konuldu: "Ödüller eşit sayıda kadın ve erkeğe verilmeli". Ödül ile motive olan ve daha önce hiç ödül alma şansı yokken bu kural sayesinde ödül alıp katkılarını arttıran kadın kullanıcılar oldu.
Yunanistan'ın Vikipedi Eğitim Programı Deneyimleri
2010’dan beri Yunanistan’da Vikipedi Eğitim Programı (VEP) düzenleniyor. Farklı seviyelerde 1207 öğrenci ile çalışıldı Ortaöğrenim, üniversite ve Second Chance School (zorunlu ortaöğrenimini tamamlamış yetişkinlere yönelik okullar) . Bu okullardaki çalışmaları kıyaslayınca şunlar görülüyor: - SCS’da olunca okul dışında aktivite yapabiliyoruz, veliden izin alma derdi yok. Diğer okullardan en az 3 kurumdan izin gerekiyor. - Üniversitelerde yapılan çalışmalar daha başarılı, daha kaliteli maddeler üretiliyor. -Üniversiteler başlangıçta isteksiz davranıyor; vikipedi’yi güvenilmez buluyor. Kendileri vikipedi maddeleri yazmaya başlayınca vikipedi’yi güvenilir bulmaya başlıyorlar. -Liselerde öğretmenlerin wiki öğretmeye vakti olmuyor. Okul dışı etkinliklerle öğretilebiliyor. Ancak yazma konusunda yeterlikleri olmuyor. - 2-3 kişilik takım halinde çalışılması daha iyi oluyor. Her bir öğrencinin kendi hesabı ile katkı vermesini sağlamak gerek, ortak bir hesapla değil. –Eğitimlerde 1-2 oturumu hesap oluşturmaya ve vikipedi ilkelerini anlatmaya ayırmak gerek. - Öğretmenlerin amacı ile vikipedistlerin amacı birbirine tutmayabilir, bunu unutmamalı. - Öğrencilerin sizin oluşturduğunuz listeden madde seçip oluşturmasını sağlamak daha sağlıklı.
Başkır Vikipedisi’nin Büyükanneleri
Başkır Vikipedisi’nden Güzel Hanım, geleneksel kıyafetini giyip gelerek hepimizin ilgisini topladı. Kendisi, VikiBüyükanneleri’nin fikir anası. Geçtiğimiz senelerde Başkır Vikipedi kullanıcı grubunun toplantı fotoğrafı yayımlandığında (ağırlıklı olarak olgun yaşta kadınlardan oluşan bir topluluk), dünyanın diğer yerlerindeki topluluklarndan çok farklı olması nedeniyle Wikimedya toplantılarında çok ilgi görmüştü. Onlara WikiBüyükanneler dendi. Güzel Hanım, İngilizce bilmiyor olsa da oğlu ile birlikte bu toplantıya katılıp onun yardımı ile sunum yapması da çok sevindirici idi. Sunumunda şunları anlattı: Başkır Vikipedisi’nde ilk madde 2012'de oluşturuldu. İnsanlar Başkır Vikipedisi'ne yazmaya davet edildi. Çok büyük ilgi olmadı ama zamanla tanımış bir Başkır kadın yazar olan Guzal Sitdykova'nın önerisi ile iyi eğitimli, boş zamanı bol, emekli kadınlara odaklanıldı ve WikiNineler hareketi başlatıldı. Yeni insanları dahil etmek için sosyal medya kullanıldı. BashWiki, ulusal gazetelerin, haber ajanslarının da ilgisini çekti. VK.com (Başkırların facebook’u gibi), Başkır Vikisi'ne yeni üyeler kazandırmaya katkı veriyor. 20 kadar anneanne var. Başkır vikipesidinde biyografilerin %20’si kadın (http://whgi.wmflabs.org/gender-by-country.html)
Vakfın marka araştırması ve sonuçları
2030 Stratejisi çalışmaları devam ederken Wikimedia markasının nasıl algılandığı ve nasıl geliştirilebilecei üzerine vakfın yürüttüğü bir araştırma var. Bununla ilgili bir sunum yapıldı. Özetle araştırma sonucu bilineni ortaya koyuyor; internet kullanıcıları Vikipedi’yi tanıyor ama Wikimedia markasını tanımıyor; Vikipedi ile Wikimedia arasında ilişki anlaşılmıyor. Bu sonuç üzerine önerilen strateji, Wikimedia yerine Vikipedi'yi hareketin temel markası yapmak. Bu konuda Mayıs ayında kadar topluluktan görüşler alınmaya devam edecek.
- Şu sayfada tartışmaya katılmak mümkün: Tartış
- Görüşleri posta ile şu adrese iletmek mümkün : brandproject@wikimedia.org.